Veel sectoren kampen met een personeelstekort. Dit is inmiddels bijna dagelijks te horen op tv, radio of online. De grote vraag is, hoe die nu zover heeft kunnen komen? Een echt goed antwoord op het tekort aan personeel, heb ik zelf nog niet gehoord.
Er zijn in mijn opinie verschillende redenen voor het huidige tekort aan personeel. Op sommige punten had je dit een aantal jaren geleden al kunnen voorspellen. Helaas is hier niet op tijd op ingespeeld.
1. Mismatch tussen vraag en aanbod
Inmiddels is het aantal vacatures in Nederland gestegen naar meer dan 450 duizend. Echter, er zijn nog steeds 330 duizend werklozen. Dit cijfer kan overigens vertekenend zijn, want er zijn altijd mensen die geen WW uitkering ontvangen, maar wel zouden willen werken.
Volgens het centraal bureau voor de statistiek zijn er In totaal in Nederland 3,4 miljoen mensen van tussen de 15 en 75 jaar die niet actief op zoek zijn naar werk.
Er is dus sprake van een behoorlijke mismatch. In het tweede kwartaal van 2022 is het aantal vacatures alleen nog maar gestegen. Bijvoorbeeld doordat de reisbranche weer begint aan te trekken.
2. Vergrijzing
Een van de factoren is de vergrijzing van de beroepsbevolking. Hierdoor neemt het aantal mensen dat actief is op de arbeidsmarkt langzaam af. Dit speelt een rol, maar kan niet direct het acute personeelstekort verklaren.
3. Minder (uren) werken
Meer en meer mensen kiezen voor een betere balans tussen werk en vrije tijd, waarbij vrij tijd belangerijker wordt. Hierdoor zijn we minder uren per week gaan werken.
4. Economische groei
Ondanks de corona pandemie is er nog steeds sprake geweest van economische groei. Met name in de eCommerce is er afgelopen jaren sprake geweest van een enorm sterke groei. Hierdoor zijn er ook nieuwe banen bijgekomen.
5. Ontstaan van nieuwe beroepen
De laatste jaren zijn er steeds meer nieuwe beroepen bijgekomen.
Denk alleen maar aan het aantal coaches dat er rondloopt. Er bestaan nu zelfs coaches voor coaches. Maar ook op social media gebied zijn er talloze banen bijgekomen. Elk bedrijf heeft tegenwoordig wel een social media presence, waarvoor mensen worden ingehuurd.
6. Uitbreiding bij de GGD
Tijdens de vaccinatie campagnes en het testen op corona, heeft de GGD enorm veel personeel aangenomen. Echter, veelal is dit op basis van tijdelijke contracten gebeurd. Dit heeft wel een tijd een invloed gehad, maar speelt in mijn opinie een steeds minder grote rol. Vorig jaar speelde dit fenomeen een veel grotere rol bij het personeelstekort.
7. Meer ondernemers
Er zijn steeds meer mensen die zelf als ondernemer aan de slag gaan. Soms als zzp'er, maar soms ook met personeel. Aan de ene kant komen hierdoor minder actieve arbeidskrachten voor bedrijven beschikbaar. Aan de andere kant worden er ook nog eens meer mensen geworven.
8. Leven van een passief inkomen
Er zijn ook steeds meer mensen die leven van een passief inkomen. Dit kan bijvoorbeeld door het handelen in cryptocurrencies. Of door het beleggen van vermogen in onroerend goed. De internetondernemers die hun geld verdienen met affiliate marketing dienen we hier ook zeker niet te vergeten.
Het is bijvoorbeeld ook niet vreemd, dat de Bol masterclass zo populair is. Dit is ook een mooie methode om op een redelijk passieve manier geld te verdienen. Dit is erg interessant, maar zorgt wel voor een groeiend personeelstekort.
Hoe gaan we het tekort aan personeel oplossen?
Het probleem is mijn inziens niet 1,2,3 op te lossen. Het is echt niet zo dat we over twee jaar van dit probleem verlost zijn.
De krapte op de arbeidsmarkt zou wel eens blijvend kunnen zijn. Tenzij er sprake is van een diepe recessie, hetgeen niet te hopen is en te verwachten valt.
Er zal dan ook sprake dienen te zijn van een aanpak op verschillende fronten. Uiteindelijk krijgen we allemaal direct of indirect met de krapte op de arbeidsmarkt te maken. Het is dan ook van belang dat er echt een goed plan van aanpak tot stand komt.
Persoonlijk ben ik niet al te positief over een plan van aanpak. Als ik bijvoorbeeld interviews lees van Ton Wilthagen, hoogleraar arbeidsmarkt, dan zie ik daar niet echt goede ideeën in naar voren komen. Zo zegt Wilthagen, dat bedrijven meer dienen te bieden dan alleen maar loon. Echter, dit is alleen maar arbeiders bij het ene bedrijf weghalen en het probleem verschuiven.
1. Automatisering
Persoonlijk denk ik dat er veel meer geautomatiseerd zal moeten gaan worden. Het personeelstekort waar we nu mee te maken hebben, is zeker geen tijdelijk effect. De bevolking zal steeds verder gaan vergrijzen, waardoor het aantal actieve arbeidskrachten niet zal gaan groeien.
We zullen dan veel meer zaken dienen te automatiseren. Zeker bij de zwaardere beroepen waar het moeilijkst mensen voor te vinden zijn. Denk bijvoorbeeld aan het laden van koffers in een vliegtuig. Daar moet toch een robot voor te ontwikkelen zijn?
2. Opleiding laten aansluiten op vraag
Daarnaast dient er meer aandacht te komen voor het opleiden van de juiste arbeidskrachten. De mismatch is een belangrijke factor voor de personeelstekorten in veel sectoren.
3. Activiteiten verplaatsen naar het buitenland
Wat niet echt een oplossing is, maar wat wel een effect zal zijn van de personeelstekorten, is dat bepaalde banen zullen gaan verdwijnen naar het buitenland. Een gevolg van het tekort aan personeel is namelijk ook dat de lonen stijgen.
Hierdoor zullen Nederlandse bedrijven minder concurrerend zijn met buitenlandse bedrijven. Daardoor zullen zij, of gaan stoppen, of activiteiten naar het buitenland gaan verplaatsen waar nog wel voldoende arbeidskrachten beschikbaar zijn.
4. Zorgen dat werken loont
Een ander probleem waar we in Nederland mee te maken hebben, zijn de goede sociale voorzieningen. Vaak is het verschil tussen het ontvangen van een uitkering, of werken tegen het minimumloon, marginaal. Dit dient te veranderen om het personeelstekort terug te dringen.
Er dient wel degelijk een groot verschil te zijn, zodat er een motivatie bestaat om aan het werk te gaan. En wellicht nieuwe wetgeving maken, zodat inactieve mensen ook actief gaan deelnemen aan het arbeidsproces.