Het begrip stakeholders zie je regelmatig voorbijkomen. Maar wat is een stakeholderanalyse nu eigenlijk? En waarom dien je een dergelijke analyse uit te voeren.
Een stakeholderanalyse is simpelweg het in kaart brengen van alle mogelijke belanghebbenden. Vaak wordt een dergelijke analyse ingezet voor projecten binnen bedrijven. Een stakeholder kan zowel iemand van intern als extern zijn. De analyse kan op verschillende manieren worden uitgevoerd.
Wie dien je te betrekken in een stakeholdersanalyse?
Welke personen kan je nu aanmerken als stakeholder? Medewerkers binnen een organisatie zijn vaak een belanghebbende, maar ook banken en financierders. Het kunnen echter ook organisaties of personen zijn, die geen direct verband met een onderneming hebben. Denk bijvoorbeeld aan vakbonden.
Met een vakbond heb je geen contract of dergelijke, maar zij kunnen wel ontzettend veel invloed uitoefenen. Je kan ook denken aan een milieuorganisatie. Indien je een onderneming wilt uitbreiden, dan kan dit van belang zijn. Je ziet al direct dat er sprake is van verschillende typen stakeholders.
Dit geeft direct aan dat het van belang is om goed na te denken wie de belanghebbenden zijn. Ga hierbij niet alleen uit van de direct betrokkenen.
Wanneer een analyse uitvoeren om belanghebbenden te identificeren?
Doorgaans wordt deze tool ingezet bij het starten van een project. De tool ondersteunt bij het inschatten van de haalbaarheid. Uiteraard ga je dit niet voor elk klein project doen, maar dient er sprake te zijn van enige omvang of belang.
Hierbij wordt de stakeholderanalyse vaak in een vroeg stadium van een project uitgevoerd, de define fase, omdat het een grote invloed kan hebben op de uitvoering van een project.
Tijdens het project wordt de initieel uitgevoerde analyse aangepast aan de status van het project. Een nieuwe fase binnen een project kan er namelijk voor zorgen dat er sprake is van nieuwe stakeholders.
Een project kan hier breed worden gedefinieerd. Het kan gaan om de lancering van een nieuw product, het verplaatsen van een productiefaciliteit of kantoor, lanceren van een nieuwe online marketingcampagne, aanpassingen van de arbeidsvoorwaarden en ga zomaar door.
Een eigen bedrijf starten
Sta je op het punt om een eigen onderneming te starten? Dan zou het uitvoeren van een stakeholdersanalyse deel uit dienen te maken van het ondernemingsplan.
Een dergelijke analyse zal je helpen bij het bepalen van het risico. Door het in kaart brengen van alle belanghebbenden, zullen de eventuele risico`s, maar ook kansen, naar voren komen. Vaak bepaal je eerst de doelgroep en vervolgens maak je de stakeholdersanalyse.
Een goede pitch om investeerders aan te trekken zou eigenlijk altijd een stakeholderanalyse dienen te bevatten. Maar ook als je een bedrijf gaat ondernemen is een goede stakeholderanalyse van de belanghebbenden onmisbaar.
Stakeholder categoriseren
Een goede stakeholderanalyse verdeelt de verschillende stakeholders in verschillende categorieën. Hiervoor wordt er vaak gebruik gemaakt van een matrix. Op de assen vindt je dan de categorieën macht en belang. Het is van groot belang dat je alle stakeholders in de juiste categorie plaatst. Dit bepaalt de mate waarin je de verschillende partijen dient te managen of te monitoren.
In andere woorden wat zijn de partijen en personen die een bepaalde invloed bezitten en wie hebben er een belang. Vervolgens deel je dit per stakeholder weer op in de categorieën:
- weinig invloed / veel invloed
- Weinig belang / groot belang
Door dit in een vroeg stadium in kaart te brengen, kan je stakeholders proberen te beïnvloeden en rekening houden met hun belangen.
Voor veel mensen klinkt dit als iets vies, maar in de praktijk is dit aan de orde van de dag. Als onderneming zijnde ontkom je er gewoonweg niet aan. Indien je dit niet actief doet, ben je uiteindelijk de partij die lijdzaam vanaf de zijkant toekijkt.
De verschillende categorieën belanghebbenden
Als je alle mogelijke belanghebbenden via de stakeholderanalyse in de matrix hebt ingevoerd, dan heb je 4 groepen stakeholders, die allemaal een eigen benadering vragen.
Veel invloed - groot belang
Deze groep is essentieel. Zij kunnen jouw plannen maken of breken. Je dient deze groep dan ook actief te managen. Zorg dat je in een vroeg stadium in gesprek treed met deze groep en overtuig hen van het belang dat je voor ogen hebt. Vergeet hierbij niet hun argumenten mee te nemen in het beslissingsproces.
Weinig invloed - groot belang
Doordat deze groep niet zo heel veel invloed heeft, is deze groep in eerste instantie geen al te grote bedreiging. Je dient er echter wel alert te zijn. Door hun grote belang zullen zij op gaan naar een manier om hun invloed te vergroten. Misschien wel door andere stakeholder te beinvloeden. Hierdoor mag je deze groep zeker niet uit het oog verliezen. Zorg er vooral voor dat deze groep ervan op de hoogte is dat hun belangen niet in het geding komen.
Veel invloed - klein belang
Door de invloed van deze groep, is het van groot belang om voldoende aandacht aan deze groep te schenken. Omdat zij op dit moment geen groot belang hebben, is deze groep vaak goed te managen.
Daarnaast kan je hun invloed in jouw voordeel aanwenden. In mijn opinie is dit een uitermate belangrijke groep. Doordat hun belang niet al te groot is, zullen zij vaak niet al te veel tegenstribbelen, maar kunnen wel hun invloed aanwenden om jou te ondersteunen. Je zou deze groep ook mee kunnen laten denken, zodat zij hun invloed positief kunnen aanwenden.
Weinig invloed - klein belang
Deze groep stakeholders kost je de minste inspanning. Doordat zij weinig belang en weinig invloed hebben, is het vooral zaak om te monitoren. In het geval er iets verandert, dan dien je actiever met deze groep aan de slag te gaan.
Wat zijn de belangen van de verschillende stakeholders?
Nadat je de stakeholders in kaart hebt gebracht en weet, wat hun belangen zijn en hoeveel invloed zij hebben, dien je nog in kaart te brengen wat hun uitgangsposities zijn.
Dit bepaalt voor een groot gedeelte hoe je de verschillende stakeholders gaat benaderen.
Hoe ga je de stakeholders managen?
Nu je weet wat een stakeholderanalyse is, dien je hier nog mee aan de slag te gaan. De grote vraag is: Hoe kan je de diverse stakeholders dusdanig beïnvloeden, dat zij aan jouw kant komen te staan en daar vooral ook blijven.
Dit is vaak een proces waar veel tijd overheen gaat. Soms is het ook gewoon onmogelijk om iemand aan jouw kant te krijgen. In dat geval dien je dan te beoordelen wat het gevolg hiervan is en hoe je een eventueel negatieve impact zoveel mogelijk kunt beperken.
Geen statisch maar voortdurend proces
Een stakeholdersanalyse is geen statisch proces. Er kunnen en zullen snel veranderingen optreden. Hierdoor is het van belang om regelmatig de uitgevoerde analyse aan een update te onderwerpen. Niet alleen kan er sprake zijn van nieuwe stakeholders, ook de rol of invloed van eerder geïdentificeerde stakeholders kan veranderen. Alleen als je jouw analyse regelmatig bijwerkt, weet je zeker dat jouw stakeholders nog steeds de juiste zijn.